NATO’da dikkatler bugün Rusya ve Belarus’un başlattığı geniş çaplı askeri tatbikatına çevrildi.
Rus ve Belarus ordularının Salı gününe kadar sürmesi öngörülen tatbikatı, “Zapad 2025” ismini taşıyor.
Hafta ortasında Rus İHA’larının Polonya hava sahası ihlalleri ve bunların bir bölümünün NATO’nun ortak operasyonuyla düşürülmesi, Ukrayna savaşının başka Avrupa ülkelerine sıçrama endişesini artırmıştı. Rus İHA’ların Polonya hava sahasına Belarus sınırından girdiği açıklanmıştı.
Bu nedenle bugün başlayan ve ağırlıklı olarak Belarus topraklarında gerçekleşecek olan tatbikat, NATO’yu ve özellikle Belarus’a sınırı olan ülkeleri, teyakkuza geçirdi.
NATO neden teyakkuzda?
Bunun en önemli nedeni Rusya ve Belarus’un Zapad adlı tatbikatını en son 2021 yılında yapmış olmaları. Rusya’nın 2022 yılında Ukrayna’yı işgal amaçlı saldırısı sonrasında yapılan analizlerde, aslında bir yıl önce yapılan bu askeri tatbikatın bu saldırıya hazırlık niyetiyle düzenlendiği sonucuna varılmıştı.
Çünkü Rusya, 2021 yılındaki tatbikattan yaklaşık beş ay sonra, 24 Şubat 2022’de Ukrayna’ya kuzeybatıdan, yani Belarus’tan ve askeri tatbikatın düzenlendiği bölgelerden saldırmıştı.
Bu nedenle bugün itibariyle Belarus’a sınırı olan NATO üyesi Letonya, Litvanya ve Polonya’da ordular alarm durumuna geçirildi. Ukrayna da gelişmelerin yakından takip edildiğini duyurdu.
Bu arada Belarus, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nın (AGİT) tüm üye ülkelerine ve Minsk’te NATO askeri ataşeleri bulunan dokuz ülkeye tatbikatları izlemeleri için resmi davetiyeler gönderdiğini açıklamıştı.
Tatbikat hakkında neler biliniyor?
Belarus yetkilileri tatbikata katılacak asker sayısını yaklaşık 13 bin olarak açıklamıştı. Rusya ise herhangi bir rakam vermedi. Alman ordusu Bundeswehr de dahil olmak üzere Batılı başkentlerde tatbikata en az 30 bin askerin katılacağı değerlendirmesi yapılıyor.
Bu arada Rus kaynaklar tatbikata Rusya’nın “diğer partner ülkelerinden” de askerlerin katılacağını duyurdu. Ancak hangi ülkelerden söz edildiğine ilişkin resmi bir açıklama yapılmadı.
Rusya Savunma Bakanlığı bugün yaptığı açıklamada “stratejik” olarak nitelendirdiği tatbikatın sadece Belarus ve Rusya topraklarında değil, Baltık Denizi ve Barents Denizi’nde yapılacağı, bu bölgelere donanma gemilerinin gönderileceği bilgisini paylaştı.
Açıklamada tatbikatta, Rusya ve Belarus’a karşı muhtemel bir saldırının geri püskürtülmesinin simüle edileceği, ikinci aşama ise “toprak bütünlüğünün yeniden tesis edilerek dost devletlerden oluşan koalisyon güçlerinin katılımıyla düşmanın ezileceği” belirtildi.
Bakanlık ayrıca zırhlı araçlar, helikopterler ve donanma gemileri dahil olmak üzere ağır askeri teçhizatın tatbikata katıldığını gösteren bir video yayınladı. Havadan keşif ve kara hedeflerine füze saldırılarının da tatbikatın bir parçası olacağı açıklandı.
Oreşnik füzesi ile Batı’ya gözdağı mı verilecek?
Avrupa başkentlerinde tatbikat esnasında dikkatler özellikle Rusya’nın nükleer başlık taşıyabilen Oreşnik füzesinin Belarus’a konuşlandırılmasıyla ilgili olarak atılacak adımlara çevrildi.
Belarus Devlet Başkanı Alexander Lukaşenko, Rusya’nın bazı taktik nükleer silahlarını ülkesine konuşlandırmasına izin verdi.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ağustos ayı başında Lukaşenko ile ortak basın toplantısında yılın ikinci yarısında nükleer başlık taşıyabilen yeni hipersonik Oreşnik (Oreshnik) füzesinin Belarus’ta konuşlandırılabileceğini açıklamıştı. Putin bunların Rusya kontrolü altında kalacağını, ancak Moskova’nın Minsk’in hedeflerini seçmesine izin vereceğini söylemişti.
Belarus Savunma Bakanı Viktor Khrenin de bir kaç hafta önce kendisine yöneltilen sorular üzerine Zapad tatbikatı sırasında Oreşnik füzesinin “kullanımı ile ilgili planlamanın ele alınacağını” kaydetmişti.
Bugün başlayan tatbikatta orta menzilli balistik füzenin kullanımına dair planlamanın bir simülasyon mu olacağı yoksa gerçek mühimmatla yapılacak bir test mi olacağı henüz bilinmiyor.
Aralık ayında Rusya, imzalanan bir anlaşmayla Belarus’a güvenlik garantisi verdi. Anlaşma Belarus’a, herhangi bir saldırıyı püskürtmek için Rus nükleer silahlarının kullanılması da dahil olmak üzere çeşitli garantiler içeriyor.
NATO üyeleri hangi hamlelerle Rusya’ya karşılık veriyor?
Bazı Batılı siyasi gözlemciler, Rusya’nın bu tatbikatlarını diğer Avrupa ülkelerine saldırı hazırlığı için yürütülen “örtülü seferberlik tatbikatları” olarak nitelendiriyor.
Kremlin Sözcü Dimitri Peskov ise dün yaptığı açıklamada “Polonya sınırındaki tatbikatla, herhangi bir ülkenin hedef alınmadığını” söyledi.
Peskov, tatbikatla Rusya ile Belarus arasındaki stratejik işbirliğinin geliştirilmesinin hedeflendiğine vurgu yaparak, “Tekrarlıyorum: Bütün bu önlemler hiçbir üçüncü ülkeyi hedef almıyor” dedi.
Ancak başta Polonya olmak üzere bir çok Avrupa başkenti Rusya’ya güvenmiyor. Polonya, Zapad tatbikatı süresince Belarus ile sınır kapılarını ve sınıra yakın bölgelerdeki hava sahasını kapattı.
Polonya Başbakanı Donald Tusk, “çok agresif” olarak nitelendirdiği tatbikatın “Polonya ve Litvanya arasındaki sınır boyunca uzanan Suwalki koridorunun işgalini simüle etmek için tasarlandığını” söylüyor.
Almanya, İngiltere ve Fransa, Polonya’nın hava sahasına daha güçlü koruma sağlamak için ilave savaş uçaklarının gönderileceğini duyurdu.
Bu arada Rusya’nın hamlelerine karşı NATO da tatbikatlarla yanıt verdiyor.
Polonya, yaklaşık 30 bin askerin katılımıyla düzenlenen “Demir Savunucu-25” (Iron Defender-25) adlı tatbikata ev sahipliği yapıyor. Bu tatbikata müttefik ülkelerden askerler de katılıyor.
Litvanya’da ise “Thunder Strike” adlı tatbikat devam ediyor. Bu tatbikata da Litvanya ve diğer NATO ülkelerinden yaklaşık 17bin asker katılıyor.
Bir diğer önemli tatbikat da Baltık denizinde Almanya öncülüğünde gerçekleştiriliyor.
Almanya Genelkurmay Başkanı Carsten Breuer, bugün yaptığı açıklamada “Quadriga 2025” adlı bu tatbikatın olası bir çatışmada birlikler için gerçekçi lojistik destek senaryoları içerdiğini vurguladı ve bu tür bir manevranın ilk kez bu ölçekte gerçekleştirildiğini belirtti.
Almanya’nın doğudaki NATO müttefiklerini korumakta kararlı olduğunu söyleyen Breuer, “Rusya’nın Polonya hava sahasını ihlal etmesi, bizim angajmanımızın ne denli önemli olduğunu bir kez daha ortaya koymuştur. NATO’nun doğu kanadını savunmaya katkımız güvenilirdir. İttifak topraklarının her karışını korumaya hazırız” açıklamasını yaptı.
Her iki tarafta geniş çaplı tatbikatlarla artan askeri hareketlilik ve bunların birbirine yakın mesafelerde gerçekleşiyor olması, hafta içinde Polonya’da Rus İHA ihlalleri nedeniyle yaşanan gerilimlere benzer gelişmelerin yaşanması endişesini artırıyor.
